Carl Duisberg

Alman kimyacı ve endüstrici Duisberg, Farbenfabrik Bayer (Boya Fabrikalan) yönetim kurulu lideri olarak, ilgili en büyük Alman kimya işletmelerinin I.G.Farben ismi altında birleşmesine önayak oldu.

Duisberg Wuppertal-Barmen’de bir sırma dokumacısının oğlu olarak dünyaya geldi. Oğlunun kendi mesleğini sürdürmesini isteyen babasına karşı gelen annesi, Carl’ı liseyi bitirmesi için teşvik etti.

Duisberg 1878’de komşu kasaba Elberfeld’de kimya meslek okuluna yazıldıysa da sekiz ay sonra kimya, fizik ve iktisat politik eğitimi görmek üzere Göttingen ve Jena’ya gitti. Burada 1882’de edebiyat hekimi unvanını aldı.

Benzopurin’i Bulması Münih piyade hassa alayında bir yıl hizmet verdikten sonra 1883’te Strassburg’da Bayer şirketine girdi. 1884’te Elberfeld’de Bayer Farbenfabriken (Boya Fabrikaları) şirketine kimyacı olarak alındı. Bu işletme 1863 yılında Friedrich Bayer ve Johann Friedrich Weskott tarafından kurıılmuştu. Duisberg kendini bundan bu türlü boya unsurları alanında araştırmalara adadı. 1885’te bulduğu Benzopurin 4 B boya hususu firmanın en başarılı eseri oldu. Buna benzeri bir boya unsuru (Kongo kırmızısı) üreten Berliner Agfa şirketiyle ortalarında Benzopurin’in pazarlanmasıyla ortaya çıkan patent hakkı ile ilgili uyuşmazlıkları, Duisberg ismi geçen firmayla bir işbirliği mukavelesi imzalayarak çözdü. Makul yürüttüğü görüşmeler sayesinde Duisberg mesleğinde çabuk yükseldi ve kendisine imza yetkisi verildi. Duisberg 27. doğumgününde Bayer yönetim kurulu lideri Carl Rumpff’ın yeğeni Johanna Seebohm ile evlendi.

Bayer Yönetim Kurulu Üyeliği 1888’de Bayer tarafından başlatılan ilaç üretimi, Duisberg’in teklifiyle, 1891’de faaliyete başlayan bilimsel bir merkez laboratuvarının açılmasıyla ilerleme kaydetti. Duisberg bunu izleyen yıllarda araştırma çalışmalarına orta vererek, Bayer’in 1891’de Wiesdorf am Rhein’de bulunan Farbenfabrik Dr. Carl Leverkus adlı boya fabrikasını devralmasıyla daha da ehemmiyet kazanan planlama ve tertip işlerini üstlendi. Duisberg bundan dört yıl sonra “Leverkusen Boya Hususları Fabrikalarının Yapısına ve Tertibine Ait Notlar”ını sunarak fabrikanın gelişmesi için gerekli temelleri attı. Yüzyıl başında birçok kimya fabrikası kuruluşuna, çalışanlar için lojman inşa edilmesi konusunda örnek oldu.

Duisberg 1900’da Bayer yönetim kurulu üyeliğine getirildi. Ondan bir yıl evvel, Duisberg’in baskısı üzerine, on saatlik çalışma gününe yer verilmişti.1905 yılında da günlük mesainin dokuz saate indirilmesini sağladı. Ayrıyeten bir emekli sandığının ve personel ve memur takviye fonunun kurulmasına önayak oldu.

ABD’ye birkaç kere iş seyahatine çıkan Duisberg, bu ülkedeki tröst oluşumlarını inceledi. Bunun akabinde büyük Alman kimya fabrikalarının birleşmesine ait tasarılarını geliştirdi. Duisberg’in uğraşları sonucu BASF, Agfa ve Bayer 1904’te yapacakları işbirliğini düzenleyen bir kontrat imzaladılar. Duisberg, iki yıl sonra bü üçlü birliğin yöneticiliğini üsttendi. 1912’de, şirketlerini Leverkusen’e taşıyan Bayer-Werke’nin genel müdürlüğüne atandı.

Duisberg Birinci Dünya Savaşı sıralarında ortak menfaatlerini korumak hedefiyle kendilerine birkaç firmanın daha katılmasını sağladı. Bütün firmalar bağımsızlıklarını ve kendi örgütlenmelerini korurken, kârları şirketler birliğine ilişkin olup yüzde hesabıyla paylaştırıldı.

LG.Farben Şirketinin Kurulması 20’li yıllarda ortaya çıkan ekonomik buhran, kimya fabrikalarının satışlarında bir düşüşün oluşmasına neden oldu. Devası, üretim maliyetinin düşürülmesinde yatıyordu. Duisberg’in niyetine nazaran, bu maksada fakat bütün işletmelerin birleşmesiyle erişilebilirdi. Şirketleri ikna etmek için gösterdiği gayretler 1925’te muvaffakiyetle sonuçlandı. Menfaat birliklerinin üyeleri I.G.Farbenindustrie AG ismi altında birleştiler.

Duisberg hem idare, hem de denetim kurulu başkanlığına getirildi. Çok geçimli bir görüşme partneri alan Duisberg, teşebbüsçü çalışmaları yanı sıra araştırma ve bilim bahislerini da hiç gözardı etmedi. (Carl Duis- berg Vakfı 1929’da kuruldu.) Duisberg 1935 yılinda 73 yılında Leverkusen’de hayata veda etti.