Unvan
Yazar
Ülke
Kırgızistan
Ünlü Kırgız müellifi, mütercim, gazeteci ve siyasetçi, 12 Aralık 1928’de Kırgızistan’ın Talas Eyaleti ‘ne bağlı Şeker Köyü’nde doğdu. Bişkek’de Veteriner Fakültesi’nden mezun oldu.
Yazarlığa 1952’ de başlayan Aytmatov, 1959’da Kırgız Pravdası gazetesinde muhabir oldu. Daha sonra Povesti Gori Stepey (Dağlar ve Steplerden Masallar) isimli hikaye kitabıyla büyük ün kazandı. Bu yapıtı, 1963’te Lenin Ödülü’ne lâyık görüldü ve bu ödül onu tıpkı vakitte en genç Lenin Ödüllü müellif da yaptı.
Eserlerini, Kırgızca ve Rusça olarak kaleme alan Aytmatov, yapıtlarının birçoklarında tema olarak aşk, dostluk, savaş devrinin acıları ve kahramanlıkları ile Kırgız gençliğinin gelenek ve göreneklerine bağlılığını seçti.
Aytmatov, milletinin tarih boyunca kazandığı toplumsal, kültürel, ahlaki, edebi, askeri yani bütün maddi ve manevi zenginliğini yapıtlarına yansıtmış, yaşadığı coğrafyanın beşerinin tarih içinde kazandığı kıymetleri, acılarını, kahramanlıklarını, deneyimlerini yazıya döküp ölümsüzleştirmiş, halkının içinde düştüğü sıkıntı durumları yapıtlarında en hoş formda anlatmış, onların tahlillerine dair ipuçları göstermiş, yapıtlarında kendi tabiri ile ‘tipik insan’ı ortaya koymaya çalışmış bir muharrirdir.
Hikayelerinde milletinin temel mülkü olan ulusal hafızaya ilişkin efsane, destan, masal, kıssa ve türküleri ve bunların meydana geldiği kaideleri, arkasındaki öyküleri, insanları kullanırken, Kırgız Türk kültürünü, psikolojisiyle, duyuş ve anlayış stiliyle, maddi manevi zenginliğiyle o kültürü bina edenlerin evlatlarına tekrar hatırlatmaya çalıştı.
Ayrıca kıssalarında halkının kıymetlerini, kederlerini, varsa onun içindeki çürümeyi anlatan muharririn en değerli özelliği, özüne bağlılık, kendinden, halkından, coğrafyasından haberdar olma olarak kendini gösteriyor. Yapıtları Türkçe’nin yanı sıra 150’den fazla lisana çeviri edilerek milyonlarca baskıya ulaşan Aytmatov, 1958’de Kırgız Yazarlar Birliği Prezidyumu üyeliğine, 1962’de de Kırgız Sinematografi İşçileri Birliği birinci sekreterliğine getirildi.
1966’da SSCB Yüksek Sovyet’i üyeliğine seçildikten sonra da 1967’de SSCB Yazarlar Birliği Yürütme Şurası üyesi olan ünlü müellif, 1968’de Sovyet Devlet Edebiyat Ödülü’nü aldı.
Son yıllarda siyasete da atılan Aytmatov, Kırgızistan Meclisi’nde Talas Bölgesi Milletvekilliğinin yanı sıra Kırgızistan ‘ın Benelux Devletleri büyükelçiliğini de yapmaktadır. Memleketler arası Cengiz Aytmatov Vakfı Onur Başkanlığı’nın yanı sıra “Diyalog Avrasya” dergisinin yayın kurulu üyeliğini de yapan Aytmatov, memleketler arası diyalog çalışmalarıyla da tanınmaktadır.
Ünlü Kırgız Muharrir Cengiz Aytmatov, böbrek yetmezliği sonucu tedavi gördüğü Almanya’nın Nünberg kentindeki hastanede 10 Haziran 2008 günü hayatını kaybetti.
Kırgızistan Devlet Başkanlığı Basın Sözcüsü Dosalı Esenaliyev, yaptığı açıklamada, Almanya’nın Nünberg kentinde tedavi gören Cengiz Aytmatov’un hayatını kaybettiğini bildirdi. Esenaliyev, muharririn vefatı ile ilgili olarak Devlet Başkanı Kurmanbek Bakiyev’in bilgilendirildiğini söyledi.
Solunum aygıtına bağlı olarak ağır bakımda tutulan müellifin sıhhat durumunun 10 Haziran 2008 günü kritik durumuna geldiği söz edilmişti.
Aytmatov, bir Rus televizyon kanalının belgesel çekimleri için gittiği Tataristan’ın başşehri Kazan’da 16 Mayıs’ta ani böbrek rahatsızlığı geçirmesi üzerine hastaneye kaldırılmıştı. 79 yaşındaki muharrir, 18 Mayıs’ta ambulans uçakla Almanya’ya nakledilmişti.
Kırgızistan’da 2008 yılı, Cengiz Aytmatov yılı ilan edilmişti.